ΔΕΙΤΕ ΠΡΩΤΟΙ ΟΛΑ ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ TRIBUNE ΣΤΟ GOOGLE NEWS 
Η πτώση του Άσαντ έχει αφήσει τις περιφερειακές δυνάμεις –την Τουρκία, το Κατάρ, τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα– να αγωνίζονται να επαναπροσδιορίσουν τους ρόλους τους στη Συρία, ανταγωνιζόμενες για να κερδίσουν την εύνοια της «μεταβατικής» κυβέρνησης, αναβιώνοντας παλιές αντιπαλότητες και αντιμετωπίζοντας τις ακούσιες συνέπειες των δικών τους παρεμβάσεων στο παρελθόν που οδήγησαν στην καταστροφή της Συρίας.
Η κατάσταση στη Συρία παραμένει καλυμμένη από αμφισημία.
Παρά τις προσπάθειες των μεταβατικών ηγετών υπό την ηγεσία των ανταρτών [τζιχαντιστών] να επιδιώξουν μια νέα αρχή με επίκεντρο τη «μηδενική αντιμετώπιση των προβλημάτων», την υιοθέτηση της συμμετοχικότητας και την αναβολή των αποφάσεων για κρίσιμα ζητήματα, η διευθέτηση του μέλλοντος της Συρίας που διαμορφώνεται από Τούρκους-Καταριανούς χορηγούς και συμμάχους των ΗΠΑ αντιμετωπίζει τεράστιες προκλήσεις.
Το διακύβευμα είναι υψηλό, καθώς αυτή η κρίσιμη φάση θα καθορίσει τη μελλοντική διακυβέρνηση και τις συμμαχίες της χώρας.
Με αυτό το υπόβαθρο, πώς ερμηνεύουν οι βασικοί περιφερειακοί παίκτες αυτές τις μετασχηματίσεις και ποιες θέσεις είναι πιθανό να υιοθετήσουν;
Η ραγδαία πτώση των συριακών κυβερνείων [Περιφερειών] σε ένοπλες φατρίες με επικεφαλής τον Αχμάντ αλ-Σαράα (κοινώς γνωστό ως Αμπού Μοχάμαντ αλ-Γκολάνι), ο οποίος έχει επαναπροσδιορίσει τον εαυτό του από τρομοκρατική φιγούρα σε έναν [φαινομενικά] μοντέρνο ηγέτη, αιφνιδίασε την περιοχή.
Η πρόσφατη δήλωση του ντε φάκτο ηγέτη ότι «Η διοργάνωση εκλογών μπορεί να διαρκέσει τέσσερα χρόνια.
»Οποιεσδήποτε έγκυρες εκλογές θα απαιτήσουν μια ολοκληρωμένη απογραφή του πληθυσμού» προσθέτει στην αβεβαιότητα που περιβάλλει το πολιτικό σύστημα που πρόκειται να αντικαταστήσει δεκαετίες αυταρχικής διακυβέρνησης.
Κράτη που βγαίνουν από μια 13χρονη αποξένωση με τον πρώην πρόεδρο Μπασάρ αλ-Άσαντ δεν είχαν προβλέψει την απότομη αποχώρησή του.
Αρχικά, η ενστικτώδης αντίδρασή τους ήταν να υποστηρίξουν την ενότητα της Συρίας υπό την υπάρχουσα ηγεσία της.
Ωστόσο, το σοκ της 8ης Δεκεμβρίου αντηχήθηκε πέρα από τα σύνορα της Συρίας, αναγκάζοντας τις περιφερειακές δυνάμεις να επαναξιολογήσουν τις θέσεις τους.
Η ξαφνική ανατροπή της συριακής κυβέρνησης έθεσε κρίσιμα ερωτήματα: Είχαν βιαστεί τα κράτη του Περσικού Κόλπου και τα αραβικά κράτη να συμφιλιωθούν με τον Άσαντ;
Η κατάληψη της Δαμασκού από την «αντιπολίτευση» και η επακόλουθη φυγή του Άσαντ στη Μόσχα εξέθεσαν την ευθραυστότητα της στρατηγικής τους.
Τα κράτη του Κόλπου, ιδιαίτερα η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, στράφηκαν γρήγορα στη συνεργασία με τη νέα ηγεσία.
Λίγες ώρες μετά την πτώση της κυβέρνησης, η Σαουδική Αραβία εξέδωσε δήλωση ότι «παρακολουθεί τις ραγδαίες εξελίξεις στην αδελφική χώρα της Συρίας και εκφράζει την ικανοποίησή της για τα θετικά βήματα που έγιναν για να διασφαλιστεί η ασφάλεια του συριακού λαού, να αποτραπεί η αιματοχυσία και να διατηρηθούν οι κρατικοί θεσμοί και οι πόροι της Συρίας».
Λίγες ημέρες πριν από την κατάληψη από τους αντάρτες [τζιχαντιστές], ο Πρόεδρος των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Μοχάμεντ μπιν Ζαγιέντ αλ-Ναχιάν, δήλωσε σε τηλεφωνική συνομιλία με τον τότε Σύρο ομόλογό του ότι η χώρα του «στέκεται στο πλευρό του συριακού κράτους και το υποστηρίζει στην καταπολέμηση της τρομοκρατίας, στην επέκταση της κυριαρχίας του, στην ενοποίηση των εδαφών του και στην επίτευξη σταθερότητας».
Την επομένη της πτώσης της Δαμασκού, το Άμπου Ντάμπι επανέλαβε τη στήριξή του στην ενότητα και την ακεραιότητα της Συρίας, αλλά «κάλεσε επίσης όλα τα συριακά μέρη να δώσουν προτεραιότητα στη σοφία σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία στην ιστορία της Συρίας, με τρόπο που να εκπληρώνει τις προσδοκίες και τις φιλοδοξίες όλων των τμημάτων του συριακού πληθυσμού».
Η Αίγυπτος, βιώνοντας αναμφίβολα μια κυματική επίδραση με μεγάλη ένταση, τόνισε τη σημασία της ενότητας, δίνοντας προτεραιότητα σε μια ολοκληρωμένη πολιτική διαδικασία για την επίτευξη σταθερότητας και συναίνεσης.
Σε συνδυασμό με τη γεωπολιτική τους αναδιάταξη, τα Μέσα Ενημέρωσης στις χώρες της περιοχής υπέστησαν μια αξιοσημείωτη αλλαγή στην αφήγησή τους για τα γεγονότα.
Αρχικά, απηχούσαν την άποψη της συριακής κυβέρνησης, υιοθετώντας την ορολογία της αναφερόμενοι στις ένοπλες ομάδες ως «τρομοκράτες».
Με την πάροδο του χρόνου, ωστόσο, αυτή η γλώσσα εξελίχθηκε.
Τα Μέσα Ενημέρωσης άρχισαν να περιγράφουν αυτές τις ομάδες ως την «ένοπλη αντιπολίτευση».
Τελικά, η πτώση της συριακής κυβέρνησης πλαισιώθηκε ως η «πολυαναμενόμενη πτώση της κυβέρνησης».
Περιφερειακές ανησυχίες για το μέλλον της Συρίας
Οι εξελίξεις έχουν προκαλέσει κρίσιμες ανησυχίες: Ποια μορφή κυβέρνησης θα αναδυθεί στη Συρία;
Τι θα συμβεί στις φατρίες με ιστορικό εξτρεμισμού;
Πώς θα τα καταφέρουν οι μειονότητες και οι πρώην πιστοί στην κυβέρνηση;
Για το Ριάντ, η κατάρρευση της Δαμασκού ήταν ένα πλήγμα στους γεωπολιτικούς του υπολογισμούς, αφήνοντας το βασίλειο να προσπαθεί να επαναπροσδιορίσει την προσέγγισή του – ωστόσο παρουσιάζει επίσης μια ακαταμάχητη ευκαιρία να υπονομεύσει περαιτέρω τον «Άξονα της Αντίστασης» με επικεφαλής το αντίπαλο Ιράν.
Απέστειλε γρήγορα μια αντιπροσωπεία για να συναντηθεί με τη νέα ηγεσία υπό τον Σαράα, σηματοδοτώντας μια ρεαλιστική στροφή.
Τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, επιφυλακτικά απέναντι στις ισλαμιστικές τάσεις της αντιπολίτευσης, προσέγγισαν επίσης την αναδυόμενη διοίκηση για να διερευνήσουν πιθανές συνεργασίες, ενώ παράλληλα προφυλάσσονταν από την ενίσχυση της τουρκικής και καταριανής επιρροής.
Η Αίγυπτος, παλεύοντας με την εσωτερική πολιτική ευθραυστότητα, απέφυγε την άμεση εμπλοκή, περιορίζοντας τη συμμετοχή της σε διπλωματικές προσεγγίσεις.
Η Ιορδανία, εξίσου ανήσυχη για την περιφερειακή αστάθεια, συγκάλεσε έκτακτη συνεδρίαση της Αραβικής Υπουργικής Επιτροπής Επαφής για τη Συρία στις 14 Δεκεμβρίου.
Οι συμμετέχοντες, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας, του Ιράκ, του Λιβάνου και της Αιγύπτου, συμφώνησαν στην «Υποστήριξη του ρόλου του απεσταλμένου του ΟΗΕ στη Συρία και στην υποβολή αιτήματος προς τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ να παράσχει όλους τους απαραίτητους πόρους για να ξεκινήσει τις εργασίες για τη δημιουργία μιας αποστολής του ΟΗΕ που θα βοηθήσει τη Συρία στην υποστήριξη και την εποπτεία της μεταβατικής διαδικασίας και θα βοηθήσει τον συριακό λαό στην επίτευξη μιας πολιτικής διαδικασίας υπό την ηγεσία των Σύρων σύμφωνα με την Απόφαση 2254».
Ανταγωνιστικές ατζέντες
Ο Χάντι Κουμπάισι, διευθυντής του Κέντρου Ένωσης για Έρευνα και Ανάπτυξη, υπογραμμίζει τις αποκλίνουσες περιφερειακές προτεραιότητες, λέγοντας στο The Cradle:
«Η Σαουδική Αραβία προσπαθεί να έχει ρόλο στη Συρία επειδή είχε ρόλο στον συριακό πόλεμο και έχει επιρροή Ουαχαμπιτών, την επιρροή σεΐχηδων, εξτρεμιστικών δυνάμεων και κάποιων στρατιωτικών δυνάμεων.
»Επομένως, επιδιώκει να αποκτήσει ένα μερίδιο της τουρκικής επιτυχίας, ώστε η Τουρκία να μην μονοπωλήσει ολόκληρη τη συριακή ευκαιρία.
»Θέλει επίσης να είναι εταίρος στη διευθέτηση της συριακής κατάστασης σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο, ώστε αυτό το επίτευγμα και αυτό το συριακό περιβάλλον να μην γίνουν πλατφόρμα για την ανάδειξη προβλημάτων που επηρεάζουν τη Σαουδική Αραβία, ειδικά στην Ιορδανία».
Όσον αφορά τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ο Κουμπάισι πιστεύει ότι «βλέπουν αυτό που συνέβη ως τουρκικό και καταριανό επίτευγμα και θεωρούν ότι αυτό το επίτευγμα δεν πρέπει να συνεχιστεί και τείνουν να το αποδυναμώσουν και να το σαμποτάρουν.
»Και επειδή είχαν επιρροή στις κουρδικές περιοχές και δεν είχαν επιρροή στην αντιπολίτευση κατά τη διάρκεια του προηγούμενου πολέμου, θα προσπαθήσουν να καταστήσουν την οικοδόμηση αυτής της νέας δομής πιο δύσκολη και περίπλοκη».
Ο ερευνητής και πολιτικός συγγραφέας προσθέτει ότι η Αίγυπτος «βλέπει αυτό το κλίμα, το οποίο φοράει σε μεγάλο βαθμό επίσημα μια ισλαμική ενδυμασία, ως έναν παράγοντα επιρροής στη Μουσουλμανική Αδελφότητα, ειδικά επειδή διέρχεται μια κατάσταση μεγάλης αδυναμίας σε οικονομικό και εσωτερικό πολιτικό επίπεδο και φοβάται τη διάδοση μιας συμπεριφορικής μόλυνσης από τη Συρία στην Αίγυπτο».
Σταθερότητα και ιδιοτέλεια
Ποιος θα διαμορφώσει τελικά το μέλλον της Συρίας;
Ενώ η εσωτερική δυναμική ενός κατακερματισμένου κοινωνικού ιστού και οι αντικρουόμενες πολιτικές πεποιθήσεις θα παίξουν κεντρικό ρόλο, οι εξωτερικές παρεμβάσεις παραμένουν σημαντικός παράγοντας.
Υποστηρικτικά κράτη [του συριακού τζιχαντιστικού καθεστώτος] όπως η Τουρκία και το Κατάρ θα χρησιμοποιήσουν προσεκτικά την επιρροή τους, ενώ άλλα κράτη, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και της Ιορδανίας, θα σταθμίσουν την εμπλοκή τους για να προστατεύσουν τα στρατηγικά τους συμφέροντα.
Ωστόσο, ο Κουμπάισι υποστηρίζει ότι η ηγεσία του Σαράα, που μέχρι στιγμής χαρακτηρίζεται από πραγματισμό, στοχεύει στην εξουδετέρωση πιθανών συγκρούσεων με ξένες δυνάμεις μέσω της καλλιέργειας ισορροπημένων σχέσεων.
Οι αντικρουόμενες ατζέντες των βόρειων (Τουρκία και Κατάρ) και νότιων (Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Ιορδανία) συνασπισμών μπορεί να οδηγήσουν σε εντατικοποίηση του ανταγωνισμού στο συριακό έδαφος, ενδεχομένως εμπλέκοντας κουρδικές φατρίες σε ευρύτερες γεωπολιτικές αντιπαλότητες.
Διάφοροι βασικοί παράγοντες θα καθορίσουν τη μελλοντική κατεύθυνση της Συρίας και τη σταθερότητα της Δυτικής Ασίας.
Πρώτον, η ικανοποίηση των περιφερειακών δυνάμεων με τις αντίστοιχες θέσεις, την επιρροή και τα κέρδη τους στο νέο πολιτικό σύστημα θα παίξει κρίσιμο ρόλο.
Κάθε κράτος θα αξιολογήσει εάν τα στρατηγικά του συμφέροντα αντιμετωπίζονται επαρκώς και εάν μπορεί να διατηρήσει το έρεισμά του στην εξελισσόμενη τάξη.
Δεύτερον, το επίπεδο εμπιστοσύνης που έχουν αυτά τα κράτη στη μακροπρόθεσμη σταθερότητα της Συρίας θα επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την εμπλοκή τους.
Οποιεσδήποτε ενδείξεις παρατεταμένων αναταραχών ή αποτυχίας διακυβέρνησης θα μπορούσαν να ωθήσουν εξωτερικούς παράγοντες να επανεξετάσουν την εμπλοκή τους ή να κλιμακώσουν τις παρεμβάσεις τους.
Τέλος, ο βαθμός στον οποίο η συνεργασία μεταξύ των βασικών περιφερειακών παικτών –Τουρκία, Κατάρ, Ιορδανία, Σαουδική Αραβία και Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα– ευθυγραμμίζεται με το κοινό τους συμφέρον για τη διατήρηση της περιφερειακής ασφάλειας θα είναι καθοριστικός.
Εάν αυτές οι χώρες με σουνιτική πλειοψηφία μπορούν να βρουν κοινό έδαφος και να θεωρήσουν τη σταθερότητα της Συρίας ως αμοιβαία επωφελή, οι πιθανότητες μιας ειρηνικής μετάβασης και μιας διαδικασίας ανοικοδόμησης θα βελτιωθούν σημαντικά.
Ενώ η Άγκυρα και η Ντόχα πανηγυρίζουν την κατάρρευση της Συριακής Αραβικής Δημοκρατίας ως πολιτικό θρίαμβο, η Σαουδική Αραβία, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Αίγυπτος παραμένουν επιφυλακτικές για την πιθανή αναζωπύρωση των ισλαμιστικών κινημάτων εντός των συνόρων τους.
Τα ισλαμιστικά κινήματα –πολλά από τα οποία αυτές οι ίδιες χώρες είχαν προηγουμένως εξοπλίσει ή υποστηρίξει, είτε άμεσα είτε έμμεσα, ως μέρος των γεωπολιτικών τους στρατηγικών κατά τη διάρκεια της συριακής σύγκρουσης– μπορεί τώρα να αντιπροσωπεύουν μια περίπτωση που οι κότες γυρίζουν στο κοτέτσι (δηλαδή, για να αντιμετωπίζουν τις ακούσιες συνέπειες των πράξεών τους).
