ΔΕΙΤΕ ΠΡΩΤΟΙ ΟΛΑ ΤΑ ΝΕΑ ΤΟΥ TRIBUNE ΣΤΟ GOOGLE NEWS 
Ο πόλεμος Ισραήλ–Χαμάς, με την έναρξή του στις 7 Οκτωβρίου 2023, εισήλθε σε μία νέα ιστορική φάση που ξεφεύγει από τους κύκλους της περιοδικής ανάφλεξης και κινείται προς ένα βαθύτερο γεωπολιτικό και ιστορικό ρήγμα. Από ό,τι φαίνεται:
Δεν είναι «ένας ακόμη γύρος»
Αυτός ο πόλεμος έχει υπαρξιακά χαρακτηριστικά.
Για το Ισραήλ, μετά τη σοκαριστική επίθεση της Χαμάς, τίθεται θέμα «εθνικής αξιοπρέπειας» αλλά και «αποτροπής διάλυσης του κύρους» του στρατιωτικού δόγματος.
Για τη Χαμάς και τους υποστηρικτές της (ιδιαίτερα το Ιράν), είναι μία ευκαιρία να αλλάξουν τον χάρτη ισχύος στην περιοχή.
Η Χαμάς, στρατηγικά, ήθελε την υπεραντίδραση
Η επίθεση της Χαμάς δεν ήταν απλώς τρομοκρατική ή «παρορμητική».
Επιδίωξε την παγίδευση του Ισραήλ σε έναν παρατεταμένο ασύμμετρο πόλεμο, με στόχο την απονομιμοποίησή του διεθνώς, την αποσταθεροποίηση της σχέσης του με τη Σαουδική Αραβία και τη γενική ριζοσπαστικοποίηση του μουσουλμανικού κόσμου.
Το Ιράν κινεί τα νήματα
Ο πόλεμος εντάσσεται πλέον στη μεγάλη στρατηγική του Ιράν για τη δημιουργία ενός «τόξου αντίστασης» από την Τεχεράνη μέχρι τη Βηρυτό και τη Γάζα.
Η Χεζμπολάχ παραμένει σε αναμονή για ευρύτερη ανάφλεξη, ενώ ο κίνδυνος γενικευμένου πολέμου Ισραήλ–Ιράν αυξάνεται.
Η Γάζα μπορεί να γίνει «Συρία 2»
Η ισοπέδωση της Γάζας και το μεγάλο ανθρωπιστικό τίμημα μπορεί να οδηγήσουν σε μια de facto διάλυση του πληθυσμού της και νέα κύματα προσφυγιάς, με την Αίγυπτο σε κρίσιμη θέση.
Επίσης, δεν είναι απίθανο η σύγκρουση να αποκτήσει χαοτικά χαρακτηριστικά, όπως στη Συρία.
Η Δύση, σε ασφυκτικό δίλημμα
Η στάση των ΗΠΑ είναι διττή: από τη μία στηρίζουν «απόλυτα» το Ισραήλ, από την άλλη πιέζουν για περιορισμό των επιχειρήσεων. Η Ευρώπη είναι ακόμη πιο διχασμένη, και το διεθνές δίκαιο δοκιμάζεται.
Προς νέο παλαιστινιακό αφήγημα;
Η Φατάχ και η Παλαιστινιακή Αρχή έχουν απονομιμοποιηθεί πλήρως.
Ενδέχεται, στο μέλλον, να προκύψει ένα νέο, πιο ενιαίο παλαιστινιακό μέτωπο ή να ενταθεί η εσωτερική διάσπαση, με τη Χαμάς να ηγείται.
Συμπερασματικά: Ο πόλεμος αυτός δεν θα τελειώσει γρήγορα. Είτε εξελιχθεί σε ευρύτερη σύγκρουση είτε όχι, ο χάρτης της Μέσης Ανατολής αλλάζει. Το Ισραήλ, ακόμη κι αν «νικήσει», θα βρεθεί σε πιο ευάλωτη θέση γεωπολιτικά και η Χαμάς, ακόμη κι αν ηττηθεί, θα έχει αλλάξει τους όρους του παιχνιδιού.
Ευρύτερη δομή του μετα-δυτικού κόσμου
Η σύγκρουση Ισραήλ–Χαμάς (και γενικότερα η Μέση Ανατολή το 2023–2025) λειτουργεί ως επιταχυντής της μετάβασης από τον «δυτικό αιώνα» σε έναν πολυπολικό και μετα-δυτικό κόσμο.
Το Ισραήλ ως σύμβολο της Δύσης
Το Ισραήλ δεν είναι απλώς ένα κράτος στην περιοχή. Στην παγκόσμια αφήγηση, είναι ο δυτικός προκεχωρημένος σταθμός στη Μέση Ανατολή.
Η επίθεση της Χαμάς (και η απάντηση του Ισραήλ) γίνεται αντιληπτή παγκοσμίως όχι μόνο ως στρατιωτικό γεγονός, αλλά ως πολιτισμική και ιδεολογική σύγκρουση μεταξύ «Δύσης» και «αντι-Δύσης».
• Οι ΗΠΑ στήριξαν το Ισραήλ, αλλά δέχονται πίεση από τον Παγκόσμιο Νότο.
• Η παλαιστινιακή αφήγηση έγινε σημαία του νέου «αντιαποικιακού» παγκόσμιου αφηγήματος.
BRICS+ και ο Παγκόσμιος Νότος: νέες ταυτότητες
Η πολεμική κρίση συνέπεσε με την επέκταση των BRICS (με Ιράν, Σαουδική Αραβία, Αίγυπτο, ΗΑΕ κ.ά.). Αυτό το γεγονός έχει στρατηγική βαρύτητα:
• Οι BRICS, ως γεωπολιτικός σχηματισμός, δεν στηρίζουν το Ισραήλ.
• Το αφήγημα μετατοπίζεται από τo «δημοκρατία vs τρομοκρατία» σε «αποικιοκρατία vs αντίσταση».
Αυτό αλλάζει το ηθικό κύρος της Δύσης σε περιοχές όπως η Αφρική, η Λατινική Αμερική και η Ινδονησία.
Ο αποδυτικοποιημένος μουσουλμανικός κόσμος
Η υποστήριξη της Παλαιστίνης δεν εκφράζεται πλέον κυρίως μέσω των αραβικών ελίτ, αλλά από:
• Νέες ισλαμικές ταυτότητες: Τυνησία, Μαλαισία, Πακιστάν, Τουρκία, Ινδονησία.
• Πλατειές λαϊκές κινητοποιήσεις ενάντια στη Δύση και το Ισραήλ, όχι μόνο πολιτικές αλλά και πολιτισμικές.
Προς έναν «μετα-δυτικό πολυπολικό ηθικό κόσμο»
Στη Δύση, η αφήγηση είναι:
«Το Ισραήλ αμύνεται απέναντι στη βαρβαρότητα».
Στον υπόλοιπο κόσμο, η αφήγηση μετατοπίζεται σε:
«Η Παλαιστίνη αντιστέκεται στην αποικιοκρατία και το απαρτχάιντ».
Αυτό προκαλεί ηθική και πολιτική διάσπαση:
• Πανεπιστήμια, καλλιτέχνες και νέοι στη Δύση αποστασιοποιούνται από το επίσημο αφήγημα.
• Η πολιτιστική ηγεμονία της Δύσης υποχωρεί (π.χ. απαγορεύσεις, cancel culture, διωγμοί καθηγητών, καταστολή διαδηλώσεων).
Νέες εστίες συνειδησιακής ριζοσπαστικοποίησης
Η γενιά του 2020–2030, ιδιαίτερα στον Παγκόσμιο Νότο αλλά και στη δυτική διανόηση, συνειδητοποιεί τη διάκριση μεταξύ «Δύσης της εξουσίας» και «Δύσης των ιδανικών». Το Ισραήλ–Χαμάς μετατρέπεται σε πλατφόρμα επανακαθορισμού του παγκόσμιου ήθους.
Τι σημαίνει αυτό γεωπολιτικά;
• Το ΝΑΤΟ και η Δύση κινδυνεύουν να γίνουν γεωπολιτικά ισχυροί αλλά ηθικά απομονωμένοι.
• Ο Παγκόσμιος Νότος ενισχύει τη συνείδηση του «δικαιώματος στην αντίσταση».
• Η ηγεμονία των ΗΠΑ κλονίζεται περισσότερο ηθικά και πολιτισμικά, παρά στρατιωτικά.
• Ο πόλεμος αυτός είναι εισαγωγή σε ένα νέο παγκόσμιο ψυχρό πόλεμο, αυτή τη φορά πολυκεντρικό, αφηρημένα ιδεολογικό και παγκοσμίως συμμετοχικό.
Έχει σημασία να δούμε πώς αυτό συνδέεται με την πλατωνική σύλληψη της κρίσης ως ευκαιρίας επανεναρμόνισης.
Μέσα από τον Πλάτωνα (ή τον Νεοπλατωνισμό / Πλήθωνα Γεμιστό)
Η πλάτωνική σύλληψη του κόσμου βασίζεται στην Ιδέα, την Τάξη, και την Αρμονία. Ο πόλεμος (οποιοσδήποτε πόλεμος) είναι διατάραξη της αρμονίας του Κόσμου – και επομένως σύμπτωμα πνευματικής έκπτωσης.
Η Γη σε φάση ανακύκλωσης της Ύβρεως
• Η επιμονή της Δύσης σε μια υλιστική, επιθετική και γεωπολιτική ανάγνωση του κόσμου απομακρύνει την ανθρωπότητα από το Εν.
• Ο Πλήθων θα έλεγε ότι η εποχή μας είναι μία φάση «Κυκλικής Πτώσης», όπου η Νόηση έχει αντικατασταθεί από το πάθος, ο Διάλογος από τη βία.
Κάλεσμα για επαναρμόνιση
Ο Πλάτων δεν ήταν ειρηνιστής — πίστευε στην Τάξη, στον Νόμο και στην Αρμονία. Όμως πίστευε και στην Επιστροφή στην Ιδέα, στην κάθαρση του πολιτικού από το πάθος.
Συνεπώς, η κρίση Ισραήλ–Χαμάς δεν μπορεί να λυθεί με την ισχύ, γιατί είναι πνευματική και κοσμική ανισορροπία. Χρειάζεται:
• Αναδόμηση της Πόλης με βάση τον Λόγο.
• Επανεφεύρεση της Ηθικής χωρίς επιβολή.
• Μεταστροφή του Παγκόσμιου Νόμου σε «Νόμο του Καλού».
Εν κατακλείδι π Πλάτων θα απαντούσε:
«Και αυτή η εικονικότητα είναι το τελευταίο σύμπτωμα της απομάκρυνσής μας από το Αγαθό».
Επεξηγήσεις:
◾◾◾Τι σημαίνει «Παγκόσμιος Νότος»
Ο όρος «Παγκόσμιος Νότος» (Global South) δεν είναι γεωγραφικός με την αυστηρή έννοια, αλλά πολιτικός, οικονομικός και πολιτισμικός. Χρησιμοποιείται για να περιγράψει χώρες και κοινωνίες που:
• Δεν ανήκουν στον πυρήνα του Δυτικού/βιομηχανικού κόσμου (ΗΠΑ, Ε.Ε., Καναδάς, Ιαπωνία κ.λπ.).
• Έχουν ιστορικά βιώσει αποικιοκρατία, εκμετάλλευση ή εξάρτηση.
• Αντιμετωπίζουν δομικές ανισότητες σε παγκόσμιο επίπεδο (π.χ. άνιση πρόσβαση σε τεχνολογία, κεφάλαια, γεωπολιτική επιρροή).
Παραδείγματα περιοχών που θεωρούνται «Παγκόσμιος Νότος»:
• Λατινική Αμερική (π.χ. Βραζιλία, Αργεντινή, Βενεζουέλα)
• Αφρική (π.χ. Νιγηρία, Κένυα, Νότια Αφρική)
• Νότια Ασία (π.χ. Ινδία, Πακιστάν, Μπαγκλαντές)
• Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική (ΜΕΝΑ) – ιδιαίτερα εκτός των πετρελαϊκών μοναρχιών
• Κάποιες χώρες της ΝΑ Ασίας (π.χ. Ινδονησία, Φιλιππίνες)
Τι σημαίνει σήμερα;
Ο «Παγκόσμιος Νότος» δεν είναι απλώς θύμα, είναι και νέο υποκείμενο Ιστορίας:
• Συμμαχίες όπως οι BRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, Νότια Αφρική – και τώρα Αίγυπτος, Ιράν κ.ά.) αναζητούν μια νέα παγκόσμια τάξη πέρα από τη δυτική ηγεμονία.
• Ο πόλεμος Ισραήλ–Χαμάς, η Ουκρανία, αλλά και οι συγκρούσεις στο Σουδάν, το Σαχέλ ή την Υεμένη ερμηνεύονται όχι μόνο τοπικά, αλλά ως αλληλοσυγκρουόμενα οράματα παγκόσμιας τάξης.
Αν το δούμε μεταφιλοσοφικά:
• Ο Παγκόσμιος Βορράς ενσαρκώνει το πνεύμα της ισχύος και της τυπικής λογικής.
• Ο Παγκόσμιος Νότος ενσαρκώνει τη συσσωρευμένη μνήμη της καταπίεσης και την αναδυόμενη επιθυμία για πολυπολικότητα.
◾◾◾Τι σημαίνει «Κυκλική Πτώση
Η «Kυκλική Πτώση» στον Πλάτωνα (ιδίως στην Πολιτεία και στους Νόμους) είναι η ιδέα πως κάθε ανθρώπινο καθεστώς, όσο τέλειο κι αν ξεκινήσει, είναι καταδικασμένο σε φθορά και παρακμή, ακολουθώντας έναν κύκλο εκφυλισμού — από το ιδανικό προς το χειρότερο.
Πώς το εξηγεί ο Πλάτων:
Στο Η’ βιβλίο της Πολιτείας, ο Σωκράτης περιγράφει τέσσερις μορφές παρακμιακών πολιτευμάτων, που προκύπτουν από την πτώση της καλλίπολης (της ιδανικής Πολιτείας που θεμελιώνεται στη δικαιοσύνη, τη φιλοσοφία και την αρμονία):
1. Τιμοκρατία – Εξουσία των φιλότιμων πολεμιστών. Κυριαρχεί η τιμή και η φιλοδοξία. (Παράδειγμα: Σπάρτη)
2. Ολιγαρχία – Εξουσία των πλουσίων. Κυριαρχεί το χρήμα.
3. Δημοκρατία – Εξουσία των πολλών. Κυριαρχεί η ελευθερία, αλλά χωρίς φρόνηση. Αναρχία και ισοπέδωση.
4. Τυραννία – Ο χειρότερος βαθμός. Απόλυτη εξουσία ενός, βγαλμένου από τη δημοκρατική ακολασία. Κυριαρχεί ο φόβος, ο ηδονισμός, η παράνοια.
Άρα: Ο κύκλος είναι Καλλίπολη → Τιμοκρατία → Ολιγαρχία → Δημοκρατία → Τυραννία.
Γιατί «Κυκλική»;
Γιατί ο Πλάτων –και ακόμη πιο καθαρά ο Πλούταρχος ή ο Πολύβιος μετά– υπονοεί πως η Ιστορία επαναλαμβάνεται. Κάθε φορά που ο κόσμος αποτυγχάνει να στηριχθεί στην Αρετή και το Μέτρο, γλιστρά στα ίδια λάθη — μέχρι μια νέα αναγέννηση.
