Ο Μπαράκ Ομπάμα δεν ανέφερε τα ονόματα ούτε του Ντόναλντ Τραμπ ούτε του Βλαντίμιρ Πούτιν.
Στην πλέον σημαντική ομιλία του ωστόσο μετά το τέλος της θητείας του, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ καταδίκασε όλη την πορεία τους προς την εξουσία, καθώς και τον αναπροσανατολισμό της παγκόσμιας τάξης που αντιπροσώπευσε ο Τραμπ υπερασπιζόμενος τον Πούτιν στο Ελσίνκι.
Στα δημοκρατικά καθεστώτα, τόνισε ο Μπαράκ Ομπάμα κατά τη μακρά ομιλία του την Τρίτη στο Γιοχάνεσμπουργκ για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Νέλσον Μαντέλα, «οι κυβερνήσεις υπάρχουν για να υπηρετούν το άτομο και όχι το αντίστροφο».
Ενώπιον ενός ενθουσιώδους κοινού 15.000 ανθρώπων, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ προειδοποίησε ότι «οι πολιτικές του φόβου, της δυσαρέσκειας και της περιχαράκωσης» αναπαράγονται σε ρυθμό «αδιανόητο πριν από λίγα χρόνια».
Φωτογραφίζοντας τον διάδοχό του στον Λευκό Οίκο, ο Ομπάμα μίλησε για την «παντελή έλλειψη ντροπής από πολιτικούς ηγέτες, οι οποίοι όταν αποκαλύπτεται ότι ψεύδονται, απλώς συνεχίζουν να λένε και άλλα ψέματα. Σε μία πιο σαφή σύνδεση με τον Τραμπ, ο Ομπάμα έκανε επίσης λόγο για πολιτικούς, οι οποίοι αντιμέτωποι με την αφοπλιστική επιστημονική άποψη περιγράφουν την κλιματική αλλαγή σαν «περίπλοκη φάρσα».
«Δεν νομίζετε ότι αυτοί οι άνθρωποι που είναι τόσο πρόθυμοι να ταπεινώσουν τον κόσμο για να ανεβάσουν τους εαυτούς τους είναι μικρόψυχοι, ότι υπάρχει κάτι που φοβούνται;», αναρωτήθηκε με νόημα ο Ομπάμα.
Και επέμεινε: «Για να δουλέψει η δημοκρατία, πρέπει να πιστεύουμε σε μία αντικειμενική πραγματικότητα, πρέπει να πιστέψουμε σε γεγονότα. Χωρίς γεγονότα, δεν υπάρχει η βάση για συνεργασία.
»Εάν εγώ λέω ότι αυτό είναι ένα βήμα κι εσύ λες ότι είναι ελέφαντας, θα είναι δύσκολο να συνεργαστούμε».