


Ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, εκπροσώπησε τον Πρόεδρο της Κυβέρνησης στις εκδηλώσεις για την 199η Επέτειο της ηρωικής Εξόδου των Ελεύθερων Πολιορκημένων, που πραγματοποιήθηκαν την Κυριακή, 13 Απριλίου 2025, στην Ιερά Πόλη του Μεσολογγίου, παρουσία του Προέδρου της Δημοκρατίας, Κωνσταντίνου Τασούλα.
Τον Υπουργό συνόδευσε ο Αρχηγός ΓΕΣ, Αντιστράτηγος Γεώργιος Κωστίδης.
Παρέστησαν, επίσης, ο Υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Κώστας Καραγκούνης, εκπρόσωποι της Βουλής, των Κομμάτων, της Περιφερειακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης, των Ενόπλων Δυνάμεων, των Σωμάτων Ασφαλείας, καθώς και φορέων, Αρχών και διπλωματικών αντιπροσωπειών.
Ο κ. Δένδιας παρακολούθησε τη Δοξολογία στον Μητροπολιτικό Ιερό Ναό Αγίου Σπυρίδωνος, όπου χοροστάτησε ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Αιτωλίας και Ακαρνανίας, κ.κ. Δαμασκηνός.
Ακολούθως, συμμετείχε στη Μεγάλη Πομπή προς τον Κήπο των Ηρώων, σε ανάμνηση της Εξόδου, και παρέστη στο τρισάγιο για τους Αθάνατους Νεκρούς, στην κατάθεση στεφάνου από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας στον Τύμβο των Ηρώων, καθώς και στην απονομή βραβείων στους νικητές του 77ου «ΔΡΟΜΟΥ ΘΥΣΙΑΣ».
Κατά τον χαιρετισμό του, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας τόνισε τη μέγιστη τιμή της παρουσίας του στην Ιερά Πόλη του Μεσολογγίου, τόσο ως εκπρόσωπος της Κυβέρνησης όσο και ως Έλληνας πολίτης.
Αναφέρθηκε στον χαρακτηρισμό «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» του Διονυσίου Σολομού, υπογραμμίζοντας τη βαθιά του σημασία ως έκφραση της εθνικής μνήμης και αλήθειας.
Επισήμανε ότι η Έξοδος του Μεσολογγίου δεν αποτελεί μόνο ιστορικό γεγονός, αλλά και σύμβολο της πίστης στην ανθρώπινη ελευθερία, με την αξιοπρεπή στάση των πολιορκημένων απέναντι στην πρόταση παράδοσης να αποτελεί παρακαταθήκη.
Ο κ. Δένδιας εξήρε τη θυσία των Ελεύθερων Πολιορκημένων, που πλήρωσαν το υπέρτατο τίμημα για την είσοδό τους στην αιωνιότητα της ελληνικής μνήμης, καθώς και τη συμβολή του Λόρδου Βύρωνα, ο οποίος πέθανε στο Μεσολόγγι, εκφράζοντας την ίδια αφοσίωση στην ελευθερία.
Απευθυνόμενος ιδιαίτερα στους νέους, τους κάλεσε να αντλήσουν έμπνευση από το παράδειγμα των πολιορκημένων, ξεπερνώντας την απογοήτευση και την απομυθοποίηση της εποχής, και να συνδεθούν με το ελληνικό και χριστιανικό παρελθόν τους.
Υπογράμμισε ότι οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, παρά τις αντιξοότητες και την έλλειψη κράτους, επέλεξαν ελεύθερα να θυσιαστούν για μια Πατρίδα που υπήρχε μόνο στην ψυχή τους, καθιστάμενοι πρότυπα ανιδιοτελούς προσφοράς.
Η θυσία τους, όπως ανέφερε, οδήγησε στην επέμβαση στο Ναβαρίνο, που έσωσε την Επανάσταση.
Παρά τις αντιφάσεις της ελληνικής ιστορίας, η μνήμη των Ελεύθερων Πολιορκημένων παραμένει δωρική στήλη, εμπνέοντας τους Έλληνες να τιμούν την κληρονομιά τους.
Κλείνοντας, ο Υπουργός διαβεβαίωσε ότι οι εκπρόσωποι της Ελλάδας θα συνεχίσουν να προσέρχονται στο Μεσολόγγι, καταθέτοντας δάφνες στο ιερό χώμα που ποτίστηκε με το αίμα των Ελεύθερων Πολιορκημένων, των Επισκόπων Ιωσήφ και Πορφυρίου, του Μάρκου Μπότσαρη, του Κίτσου Τζαβέλλα, του Λόρδου Βύρωνα και όλων όσοι αγίασαν με τη θυσία τους την Ιερά Πόλη.
Στον χαιρετισμό του κατά την τελετή, ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας ανέφερε:
Κύριε Πρόεδρε της Ελληνικής Δημοκρατίας,
Κυρίες και κύριοι,
Αποτελεί μέγιστη τιμή να παρίσταμαι όχι μόνο ως εκπρόσωπος της Κυβέρνησης, αλλά και ως απλός Έλληνας πολίτης, στην Ιερή Πόλη του Μεσολογγίου, στην 199η Επέτειο της Εξόδου.
Ο Διονύσιος Σολωμός, με την ποιητική του μεγαλοφυία απέδωσε στους Υπερασπιστές του Μεσολογγίου τον λεκτικά αντιφατικό, αλλά βαθύτατα πραγματικό χαρακτηρισμό των «Ελεύθερων Πολιορκημένων».
Με τον χαρακτηρισμό αυτό, διήλθαν την πύλη της εθνικής μνήμης, της εθνικής αλήθειας.
Γιατί αλήθεια στα ελληνικά είναι η άρνηση της λήθης, της λησμονιάς.
Είναι η διατήρηση της μνήμης στο σήμερα και κυρίως στο αύριο.
Κυρίες και κύριοι,
Η «Έξοδος του Μεσολογγίου» δεν τιμάται ως ένα απλό σημαντικό ιστορικό γεγονός.
Δεν μνημονεύεται μόνο ως αυτό που κυρίως μόχλευσε τον Φιλελληνισμό.
Δεν μπορούμε να ξεχάσουμε τους Φιλέλληνες που πολέμησαν εδώ.
Το γεγονός όμως έχει ευρύτερη, πολύ ευρύτερη σημασία. Αφορά την εδραία πίστη στην ελευθερία του ανθρώπου.
Η κοφτή, χωρίς μεγαλοστομίες, από κοινού απάντηση των λιμοκτονούντων, στην αγγλική διαμεσολάβηση που υπήσχετο ψωμί, φάρμακα και αμνηστία έναντι της παράδοσης, αποτελεί παρακαταθήκη αξιοπρέπειας:
«Έχομεν διοίκησιν της οποίας ακολουθούμεν τας διαταγάς, χρεωστούντες και να πολεμούμεν και να αποθνήσκωμεν».
Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι κατέβαλαν ενσυνειδήτως και αγογγύστως υπέρτατο φόρο.
Ως αντίτιμο εισόδου, «μετά δάφνης», στην αιωνιότητα της συλλογικής μνήμης του ελληνικού έθνους.
Με πλήρως διαφορετική διαδρομή ζωής, την ίδια επιλογή εξέφρασε ιδίως με τον θάνατό του στο Μεσολόγγι, ο Λόρδος Βύρων (Byron).
Ένας από τους μεγαλύτερους ποιητές παγκοσμίως, ίσως ο κύριος εκφραστής του κινήματος του Ρομαντισμού.
«The land of honourable Death is here» («Η γη του έντιμου Θανάτου είναι εδώ»), διακηρύσσει στο ποίημα του «On this day I complete my Thirty Sixth Years» (αυτή την ημέρα συμπληρώνω τα 36 μου χρόνια), προφητικά στις 22 Ιανουαρίου 1824, λίγους μήνες πριν πεθάνει, στις 19 Απριλίου 1824. Δεν εισήλθε στο 37ο έτος της ζωής του.
Πέθανε εδώ, στο Μεσολόγγι, στου Μάρκου το χώμα, όπου βγήκε η Μεγάλη του Μπάιρον ψυχή, όπως γράφει στο Α’ σχεδίασμα των Ελεύθερων Πολιορκημένων ο μέγας Σολωμός.
Κύριε Πρόεδρε,
Απευθύνομαι στους νέους Έλληνες. Αυτών η γνώμη και η γνώση έχουν κυρίως σημασία για το μέλλον της χώρας.
Κατανοώ πλήρως την κόπωση, ίσως και την αποστροφή που διακατέχει τη νέα γενιά από τους κενόδοξους, ανούσιους πανηγυρικούς που ακούνε από τα σχολικά τους χρόνια.
Κατανοώ πλήρως την απομυθοποίηση και αποϊεροποίηση των πάντων που προκαλούν συμβαίνοντα στην ελληνική κοινωνία.
Παρακαλώ όμως θερμά τις νέες Ελληνίδες και τους νέους Έλληνες, παρακαλώ να δουν μέσα από την ομίχλη του σήμερα.
Παρακαλώ να δουν με τα μάτια της ψυχής τους, διότι μόνο έτσι διαφαίνεται αυτό που ο Ελύτης περιγράφει ως «Μακρινή Πατρίδα Ρόδο μου Αμάραντο».
Παρακαλώ να καταδυθούν στο γενετικό τους υλικό, να συνδιαλλαγούν, να συνομιλήσουν με το ελληνικό και χριστιανικό παρελθόν τους, να το αγαπήσουν, να το συντηρήσουν με πάθος, να διαγνώσουν οι νέοι Έλληνες το ηχηρό παράδειγμα που οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι προσέφεραν.
Οι Μεγάλοι Νεκροί μιλούν και αν θέλεις κανείς μπορεί να τους ακούσει, είχε πει ο Κωνσταντίνος Τσάτσος στην πατρίδα μου, την Κέρκυρα, μιλώντας σε εκείνην την περίπτωση, για έναν άλλον «άγιο» του Ελληνισμού, τον Ιωάννη Καποδίστρια.
Οι μαχόμενοι εδώ στο Μεσολόγγι δεν υπήρξαν αποδέκτες της οιασδήποτε κρατικής παροχής. Άλλωστε δεν υφίστατο κράτος.
Υπήρξαν πολίτες της Ελλάδας προ της ύπαρξης της ελληνικής Πολιτείας.
Αμόρφωτοι οι πλείστοι, ασθενείς οι πλείστοι, τραυματίες οι πλείστοι, περιδεείς, λιμοκτονούντες, εξαθλιωμένοι οι πάντες, βρέθηκαν προ του μεγάλου πελάγους υπαρξιακής επιλογής.
Και ηρέμως και ελευθέρως επέλεξαν.
Επέλεξαν με το αίμα των ιδίων, και ακόμα δυσκολότερα, επέλεξαν με το αίμα των οικογενειών τους.
Επέλεξαν υπέρ Επανάστασης που έπνεε τα λοίσθια.
Επέλεξαν υπέρ Πατρίδας που υπήρχε μόνο στην ψυχή τους.
Επέλεξαν υπέρ εν τη γενέσει εθνικού αφηγήματος που υπήρχε μόνο στην καρδιά τους.
Επέλεξαν να δώσουν για μια μελλοντική Πατρίδα τα πάντα, χωρίς την παραμικρή ελπίδα να λάβουν οτιδήποτε.
Έτσι οι αμόρφωτοι, οι ασθενείς, οι τραυματίες, οι εξαθλιωμένοι, οι περιδεείς, οι λιμοκτονούντες, κατέστησαν Άνθρωποι με Α κεφαλαίο.
Εκ του «Άνω Θρώσκω», που σημαίνει κοιτάω ψηλά.
Κατέστησαν Έλληνες με Ε [Έψιλον] κεφαλαίο. Πριν καν υπάρξει η νέα Ελλάς.
Επέδειξαν και απέδειξαν ότι η Πατρίδα δημιουργείται και επιβιώνει μόνο με ανιδιοτελή προσφορά αίματος.
Ως οι αμνοί του σύγχρονου Ελληνισμού, διότι από τη θυσία τους προήλθε η επέμβαση στο Ναβαρίνο που έσωσε την Επανάσταση.
Η Επανάσταση του ‘21 συγχρόνως με τη γενναιότητα κα τη θυσία εμπεριέχει ιστορίες ταπεινές, διαφθορά, εμφύλιους, ιστορίες ντροπής.
Η Ιστορία της Ελλάδας εμπεριέχει ακραίες αντιφάσεις. Το ύψος και το βάθος. Την εθνική αρετή κα την εθνική μειοδοσία.
Την εθνική προσφορά και την ακραία διαφθορά.
Μέσα από τις διαχρονικές ακραίες αντιφάσεις ως δωρική στήλη υψώνεται προς τον ουρανό η Μνήμη των Ελεύθερων Πολιορκημένων για να δηλώσει έναν ευγενέστερο δυνητικά προορισμό για τους Έλληνες.
Για τον λόγο αυτό, «Των Ελλήνων αυτών των Ελεύθερων Πολιορκημένων το Μέγα Μνημόσυνον», όπως χαρακτηριστικά γράφει ο Γεώργιος Βλάχος στην Καθημερινή της 9ης Απριλίου 1933, ανεξάρτητα από τη συγκυρία θα ευρίσκει τους Έλληνες όλους, τους αληθινούς, τους υγιείς, τους κληρονόμους των εθνικών παραδόσεων, γονυπετείς και γονυκλινείς προ της Μνήμης τους.
Όσα χρόνια και αν παρέλθουν, όσος καιρός και αν περάσει, αυτοί που εκπροσωπούν την Ελλάδα θα έρχονται εδώ με φύλλα δάφνης, αυτά τα οποία θα συλλέγει από την ελεύθερη γη ευγνώμων η ψυχή των Ελλήνων, για να τα καταθέτουν εδώ την Επέτειο της Εξόδου, εις το χώμα που επότισαν τα τιμιώτερα αίματα που έρρευσαν σε αρτηρίες Ελλήνων, εις το χώμα το οποίο δόξασε η πιο τρομακτική θυσία, εις το χώμα το οποίο αγίασε η πλέον ιδανική αρετή, εις το χώμα των Επισκόπων Ιωσήφ και Πορφυρίου, εις το χώμα του Ραζή, του Κίτσου Τζαβέλλα, του Μάρκου Μπότσαρη.
Εις το χώμα του Λόρδου Βύρωνα, εις το χώμα των Ελεύθερων Πολιορκημένων, εις το χώμα της Ιεράς Πόλεως Μεσολογγίου.
Σας ευχαριστώ.
Απευθύνομαι στους νέους Έλληνες. Παρακαλώ να δουν με τα μάτια της ψυχής τους, διότι μόνο έτσι διαφαίνεται αυτό που ο Ελύτης περιγράφει ως «Μακρινή Πατρίδα · Ρόδο μου Αμάραντο».
Παρακαλώ να καταδυθούν στο γενετικό τους υλικό, να συνδιαλλαγούν, να συνομιλήσουν με το ελληνικό και… pic.twitter.com/Dc5460CjPh
— Nikos Dendias (@NikosDendias) April 13, 2025
Η Έξοδος του Μεσολογγίου
Η Έξοδος του Μεσολογγίου (10-11 Απριλίου 1826) αποτελεί μία από τις κορυφαίες στιγμές της Ελληνικής Επανάστασης.
Κατά την τρίτη πολιορκία της Ιεράς Πόλης από τους Οθωμανούς, οι υπερασπιστές, γνωστοί ως «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι» κατά τον Διονύσιο Σολωμό, αντιμετώπισαν ακραίες κακουχίες, λιμοκτονία και συνεχείς επιθέσεις.
Παρά την πρόταση παράδοσης, που συνόδευε υποσχέσεις για αμνηστία, οι πολιορκημένοι επέλεξαν να επιχειρήσουν ηρωική έξοδο, προτιμώντας τη θυσία από την υποταγή.
Κατά την έξοδο, οι περισσότεροι μαχητές και άμαχοι έπεσαν ή αιχμαλωτίστηκαν, ενώ ελάχιστοι διέφυγαν.
Η θυσία τους συγκλόνισε την Ευρώπη, ενίσχυσε το φιλελληνικό κίνημα και συνέβαλε καθοριστικά στην επέμβαση των Μεγάλων Δυνάμεων στο Ναβαρίνο (1827), που εξασφάλισε την επιτυχία της Επανάστασης.
Η Έξοδος του Μεσολογγίου παραμένει σύμβολο ανιδιοτελούς αγώνα για ελευθερία και αξιοπρέπεια, τιμώμενη ετησίως με εκδηλώσεις στην Ιερά Πόλη.
Ελληνικές απώλειες: Οι Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, μαχητές και άμαχοι, αριθμούσαν περίπου 7.000-9.000 πριν την έξοδο.
Κατά την απόπειρα διαφυγής, η πλειοψηφία εξοντώθηκε ή αιχμαλωτίστηκε από τις οθωμανικές δυνάμεις.
Οι περισσότερες πηγές αναφέρουν ότι περίπου 3.000 Έλληνες άνδρες σκοτώθηκαν.
Επιπλέον, 6.000 γυναίκες και παιδιά φαίνεται ότι αιχμαλωτίστηκαν και πουλήθηκαν ως σκλάβοι.
Ωστόσο, η Wikipedia υποδεικνύει ότι από 7.000 που προσπάθησαν να διαφύγουν, μόνο 1.000 επέζησαν, υπονοώντας 6.000 απώλειες, που μπορεί να περιλαμβάνουν και αιχμαλώτους.
Σημειώνεται ότι πολλοί κάτοικοι χάθηκαν κατά την αναταραχή της εξόδου. Αναφέρεται ότι επικράτησε χάος, πολλοί πατήθηκαν μέχρι θανάτου ή πνίγηκαν σε χαντάκια.
Η έρευνα δείχνει ότι οι απώλειες περιλαμβάνουν περίπου 3.000 νεκρούς και 6.000 αιχμαλώτους, αν και υπάρχει κάποια αβεβαιότητα λόγω διαφορετικών εκτιμήσεων.
Ο συνολικός πληθυσμός της πόλης ήταν περίπου 10.500 και αν 1.000 διέφυγαν, τότε 9.500 δεν τα κατάφεραν, που ταιριάζει με την εκτίμηση 3.000 νεκροί και 6.000 αιχμαλώτοι.
Οι γυναίκες και τα παιδιά που αιχμαλωτίστηκαν, πουλήθηκαν ως σκλάβοι στις αγορές της Κωνσταντινούπολης και της Αλεξάνδρειας.
Απώλειες πολιορκητών: Οι Οθωμανοί και Αιγύπτιοι είχαν επίσης σημαντικές απώλειες, με εκτιμήσεις γύρω στα 5.000 νεκρούς.
Πρόεδρος της Δημοκρατίας: «Αν χρειαστεί, θα υπερασπιστούμε, όπως εκείνοι, την τιμή και τον οίκο μας»
Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κωνσταντίνος Τασούλας παρευρέθηκε στις εκδηλώσεις για την 199η επέτειο της Εξόδου του Μεσολογγίου, τιμώντας τη θυσία των ελεύθερων πολιορκημένων για την εθνική κυριαρχία.
Στην ιερή πόλη του Μεσολογγίου, υπογράμμισε τη διαχρονική αξία της αυτοθυσίας τους, που ενίσχυσε την Ελληνική Επανάσταση και οδήγησε στην αναγνώριση του ελληνικού κράτους.
Το Μεσολόγγι ως σύμβολο έμπνευσης
«Το Μεσολόγγι υπήρξε ορμή για την επανάσταση και παραμένει έμπνευση για όλους μας», δήλωσε ο Πρόεδρος, παραπέμποντας στον Παλαμά, που το αποκάλεσε «χαρά της ιστορίας» και «άχρονη θύμηση».
Επισήμανε ότι στο Πάρκο των Ηρώων «ο χρόνος σβήνει, και τα γεγονότα του 1826 μοιάζουν χθεσινά».
Η Έξοδος, σύμφωνα με τον Τασούλα, συμβολίζει την αντίσταση και την αυτοθυσία για την ελευθερία.
«Χρωστάμε στους πολιορκημένους την ελευθερία και τις φιλοδοξίες μας. Αν χρειαστεί, θα υπερασπιστούμε, όπως εκείνοι, την τιμή και τον οίκο μας», τόνισε.
Η σημασία της Εξόδου
Ο Πρόεδρος ανέδειξε τη συμμετοχή λαού από όλη την Ελλάδα στις εκδηλώσεις, ως απόδειξη της ανυποχώρητης δέσμευσης για την εθνική τιμή. Κατέθεσε στεφάνι εκ μέρους του ελληνικού λαού, δηλώνοντας:
«Με σεμνότητα και αποφασιστικότητα, τιμήσαμε την αυτοθυσία του 1826, που συμπύκνωσε το “ελευθερία ή θάνατος”, επιλέγοντας την ελευθερία μέσω του θανάτου».
Η επίδραση στην Επανάσταση
Αναφερόμενος στις δραματικές στιγμές πριν την Έξοδο, ο Τασούλας παρέθεσε το «Λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί κι η μάνα το ζηλεύει».
Εξήγησε ότι οι πολιορκημένοι, αν και δεν οδηγήθηκαν στη νίκη, κέρδισαν τη δόξα.
Η θυσία τους αναζωπύρωσε την επανάσταση, που φθινόταν από εμφύλιες συγκρούσεις, και ενίσχυσε τον φιλελληνισμό, πείθοντας τις μεγάλες δυνάμεις να υποστηρίξουν τον ελληνικό αγώνα.