Τα Wikileaks φέρνουν στο φως της δημοσιότητας αναφορά της πρεσβείας των ΗΠΑ στην Αθήνα προς την Ουάσινγκτον για τον Κωνσταντίνο Καραμανλή και τον Ανδρέα Παπανδρέου.
Η αναφορά στο απόρρητο τηλεγράφημα, που χρονολογείται από το 1978, πλέκει το εγκώμιο του τότε πρωθυπουργού, Κωνσταντίνου Καρμανλή, ενώ εκφράζεται σκληρά για τον επερχόμενο Ανδρέα Παπανδρέου, λόγω του αντιαμερικανισμού που διέκρινε τον πολιτικό του λόγο.
Αναφερόμενοι στις ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις, οι ιθύνοντες της αμερικανικής πρεσβείας στην Αθήνα σημειώνουν χαρακτηριστικά το 1978 ότι «παραμένουν οι πιθανοί κριτές της Ελληνικής πολιτική. Ουσιωδώς συντηρητικές και έντονα δεμένες με το ΝΑΤΟ, τη Δύση και τις ΗΠΑ, παραμένουν έτοιμες να παρέμβουν για να σώσουν το Ελληνικό Έθνος εάν το κρίνουν απαραίτητο. Σήμερα, όπως και στο παρελθόν, εχθροί τους: οι διαταραχές, οι κομμουνιστές, και ο Ανδρέας Παπανδρέου».
Διαβάστε όλο το τηλεγράφημα που αποκάλυψαν τα wikileaks
1. Ο Πρωθυπουργός Καραμανλής και ο ηγέτης της αντιπολίτευσης Ανδρέας Παπανδρέου, φαίνεται να συμφωνούν σε ένα πράγμα – ότι η Ελλάδα είναι ένα έθνος σε αναζήτηση εθνικής ταυτότητας.
2. Τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην Ελλάδα και στην ανατολική Μεσόγειο είναι κατά ένα μεγάλο μέρος εξαρτημένα στην επίλυση αυτής της αβεβαιότητας.
Η Ελλάδα θα μπορούσε να επιλέξει την Δύση, κάτι που θα εξασφάλιζε τα δικά μας [των ΗΠΑ] πολιτικά, οικονομικά και αμυντικά συμφέροντα. Αλλά για να κινηθεί αποφασιστικά η Ελλάδα προς την Δύση θα πρέπει οι ηγέτες της να ξεπεράσουν την ιστορία – ένα εξαιρετικά δύσκολο έργο αλλά όχι αδύνατο. Η Ελλάδα όμως θα μπορούσε να απομακρυνθεί από τις ΗΠΑ και να ακολουθήσει τα αρνητικά παραδείγματα του παρελθόντος της – μια πιο εύκολη επιλογή αλλά σίγουρα αναπόφευκτη.
3. Σήμερα [1978] το αποτέλεσμα είναι ακόμη αβέβαιο και εξαρτάται από τέσσερις παράγοντες
– Την ικανότητα της ελληνικής πολιτικής να απορροφήσει ραγδαίες κοινωνικές και οικονομικές αλλαγές και να δημιουργήσει μια σταθερή, ευέλικτη δημοκρατία
– Την ικανότητα της ελληνικής οικονομίας να μεταμορφωθεί σ’ ένα σύγχρονο παραγωγικό μηχανισμό με έμφαση στην διατήρηση της ανάπτυξης και στην ελαχιστοποίηση των κοινωνικών συγκρούσεων
– Στην ικανότητα της Ελλάδας και της Τουρκίας να λύσουν τις διαφορές τους οι οποίες διαφορές τώρα στρεβλώνουν σοβαρά την πολιτική, τις οικονομικές και τις διεθνείς σχέσεις της Ελλάδας
– Στις ενέργειες και τις επιλογές των Ηνωμένων Πολιτειών οι οποίες, ΑΝ και δεν θα προσδιορίσουν εξ’ ολοκλήρου το αποτέλεσμα για την έρευνα της Ελλάδας για εθνική ταυτότητα, θα επηρεάσουν πολύ τα γεγονότα.
4. Στα τριάντα χρόνια της αμερικάνικης Συμμαχίας η Ελλάδα έχει περάσει από τη φτώχεια στη σχετική ευημερία. Ωστόσο ακόμη περιμένει για την δημιουργία ενός πολιτικού συστήματος, που να θεωρείται γενικά νόμιμο και να εχει την εμπιστοσύνη του ελληνικού λαού.
Από το 1974 επικρατεί ένα πολιτικό σύστημα που βασίζεται κυρίως στις αρχές ενός εξαιρετικού ανθρώπου του Κ. Καραμανλή.
Μπαίνουμε τώρα σε μια περίοδο που θα καθορίσει εάν το σύστημα μπορεί να επιβιώσει μετά από αυτόν.
5. Ο Καραμανλής παρέλαβε ένα πολιτικό χάος και το διαμόρφωσε σε μια δημοκρατία. Πολλοί είχαν ελπίσει ότι θα έκανε πολύ περισσότερα για τις δομές της χώρας αλλά αντί να θέσει τα θεμέλια για μια νέα πολιτική τάξη αποκατέστησε την παλιά.
8. Ο Παπανδρέου μπορεί να μη γίνει ποτέ πρωθυπουργός – Πολλά θα εξαρτηθούν από το αν μετά τον Καραμανλή, το κέντρο ή η δεξιά μπορούν να παραμείνουν ενωμένοι πίσω από έναν μόνο ηγέτη.
Αλλά επειδή ο Παπανδρέου θα έκανε και θα έλεγε σχεδόν οτιδήποτε θεωρεί αναγκαίο για να γίνει πρωθυπουργός, είναι σχεδόν αδύνατο να προβλέψουμε τι θα κάνει αν το πετύχει. Κατά τη διάρκεια των τελευταίων δέκα ετών έχει δηλώσει τα πάντα σε ό,τι αφορά την εσωτερική και την εξωτερική πολιτική. Μόνο ο παθολογικός αντιαμερικανισμός του παραμένει σταθερός. Έτσι, είναι ασφαλές να πούμε ότι τα συμφέροντα των ΗΠΑ θα εξυπηρετηθούν καλύτερα εάν η φιλοδοξία του να γίνει πρωθυπουργός δεν εκπληρωθεί.
10. Οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις παραμένουν οι πιθανοί κριτές της Ελληνικής πολιτική. Ουσιωδώς συντηρητικές και έντονα δεμένες με το ΝΑΤΟ, τη Δύση και τις ΗΠΑ, παραμένουν έτοιμες να παρέμβουν για να σώσουν το Ελληνικό Έθνος αν το κρίνουν απαραίτητο. Σήμερα, όπως και στο παρελθόν, εχθροί τους: οι διαταραχές, οι κομμουνιστές, και ο Ανδρέας Παπανδρέου.
11. Προφανώς, η πολιτική δεν απέχει πολύ από την οικονομία σε αυτή τη χώρα. Τα τελευταία τριάντα χρόνια, η Ελληνική οικονομία έχει αυξηθεί ραγδαία χωρίς να μεταβληθούν οι παραδοσιακές κοινωνικές και οικονομικές δομές.
Ως αποτέλεσμα η Ελλάδα έχει αποφύγει πολλές από τις κοινωνικές και ψυχολογικές εντάσεις που άλλες κοινωνίες αντιμετωπίζουν καθώς πάνε από την υπανάπτυξη στον εκσυγχρονισμό. Ωστόσο στη πραγματικότητα η Αθήνα είναι μία πόλη από χωρικούς. Η Ελληνική οικονομία εξακολουθεί να είναι χτισμένη γύρω από μικρά καταστήματα, οικογενειακές επιχειρήσεις και παραδοσιακά καθεστώτα ιδιοκτησίας που δεν θα της επιτρέψουν να ανταγωνιστεί αποτελεσματικά στην παγκόσμια οικονομία.
Απαιτούνται αλλαγές προκειμένου να δημιουργηθούν μεγάλες οικονομίες
Η Ελληνική γραφειοκρατία αναπαράγει πιστά τις χειρότερες πτυχές των Οθωμανικών-Βυζαντινών προκατόχων τους. Ο δρόμος προς μια σύγχρονη οικονομία θα είναι δύσκολος.
12. Οι βραχυπρόθεσμες οικονομικές προοπτικές είναι πιο θετικές. Η ανάπτυξη υπερβαίνει τον Δυτικοευρωπαϊκό μέσο όρο, η ανεργία είναι σχεδόν ανύπαρκτη, και το συναλλαγματικό απόθεμα είναι υψηλό.
Ευλογημένη με μια ευνοϊκή γεωγραφική θέση και με μια ισχυρή επιχειρηματική παράδοση, οι Έλληνες έχουν εκμεταλλευτεί στο έπακρον τα πλεονεκτήματά τους.
13. Για πρώτη φορά από το Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο ένα μείζον πολιτικό πρόσωπο, ο Ανδρέας Παπανδρέου, παρουσιάζει μια διαφορετική εξωτερική πολιτική, για την Ελλάδα προς τη Δύση.
Η Ελλάδα βρίσκεται στα πρόθυρα της ένταξης στην Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Σε περίπτωση που αποδειχθεί επιτυχής θα δεσμευθεί σε ένα πλουραλιστικό δυτικό δημοκρατικό μέλλον. Ο Παπανδρέου είναι κατά της ένταξης. ….
Καλώς ή κακώς, οι περισσότεροι Έλληνες θεωρούν ότι βρίσκονται σε μια ζωτικής σημασίας μάχη με την Τουρκία. Ο Καραμανλής επιδιώκει να αντιμετωπίσει τη “τουρκική απειλή” με την υποστήριξη της Δύσης. Ο Παπανδρέου παίζοντας με τις ευρέως διαδεδομένες ελληνικές αμφιβολίες για τις προθέσεις της Δύσης, ισχυρίζεται ότι οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ όχι μόνο είναι αναξιόπιστοι αλλά ότι ενισχύουν την Τουρκία.
14. Ο Καραμανλής θα ήθελε να αποφύγει τις δύσκολες επιλογές και αποφάσεις που θα καθορίσουν με σαφήνεια την πολιτική του.
15. Το ΑΙΓΑΙΟ είναι μια σταθερή κεντρική ιδέα στις εξωτερικές και εσωτερικές υποθέσεις της Ελλάδας. Πρόσφατα, επικρατεί μια παραπλανητική ηρεμία στην ελληνο-τουρκική αντιπαράθεση για τα δικαιώματα στο Αιγαίο αλλά αυτή η γαλήνη δεν θα έπρεπε να μας κάνει να ξεχνάμε ότι τα τελευταία τέσσερα χρόνια, στο μυαλό των ελλήνων πάντα, η αντιπαράθεση στο Αιγαίο, έφτασε σε κρίσιμο σημείο 2 φορές. Οι αμυντικές δαπάνες έχουν φτάσει επίσης σε κρίσιμο σημείο καθώς χρησιμοποιούνται χρήματα που θα έπρεπε να επενδυθούν στην υγεία, στη στέγαση, στην εκπαίδευση και στην γεωργία για την αγορά όπλων. …
Εν ολίγοις, ΑΝ και το Αιγαίο δεν είναι κρίσιμο ζήτημα αποτελεί ανοιχτή και δυνητικά θανατηφόρα πληγή. Είναι πολύ πιθανόν οι όποιοι κίνδυνοι προκύψουν κατά την αμερικανική συμβολή στην προσπάθεια επίλυσης του ζητήματος να αντισταθμιστούν από σημαντικά κέρδη
16. Ο Καραμανλής έχει μια καθιερωμένη εξωτερική πολιτική η οποία μάλλον δεν πρόκειται να αλλάξει τα επόμενα χρόνια. Εάν και είναι δεσμευμένος στη συμμαχία με τις ΗΠΑ και την Δύση η γνώμη του είναι ότι οι σχέσεις πρέπει να μπορούν να προσαρμοστούν μπροστά στην ελληνο-τουρκική αντιπαράθεση. Οπότε επιδιώκει να χειραγωγήσει τις ΗΠΑ για να αποκτήσει την μέγιστη δύναμη απέναντι στους Τούρκους. Πάντως οι πολιτικές του πεποιθήσεις στο σύνολο τους είναι υπέρ της συμμαχίας Ελλάδα-ΗΠΑ.
17. Στο θέμα της Κύπρου θα προτιμούσε η Ελληνική συμμετοχή να μην ήταν μεγάλη. Έχοντας ήδη αναγνωρίσει και όλα τα κύρια θέματα ουσίας: διζωνικότητα, ένα ομοσπονδιακό σύστημα, μια μεγάλη τουρκοκυπριακή ζώνη – η ελληνική κυβέρνηση δεν θέλει να αναλάβει την πρωτοβουλία για την διευθέτηση λύσης.
Είναι σχεδόν δεδομένο ότι μια οποιαδήποτε λύση θα ήταν ανεπιθύμητη στην Ελλάδα… εφόσον υπάρχει η ένταση στο Αιγαίο. Ο Καραμανλής τάχθηκε υπέρ μιας συμβιβαστικής λύσης στην ελληνο-τουρκικη αντιπαράθεση στο Αιγαίο κάτι που θα χορηγούσε στην Τουρκία σημαντικά δικαιώματα. Γνωρίζει ότι μια ένοπλη σύγκρουση με την Τουρκία θα ήταν καταστροφική για την Ελλάδα. Όπως και στην Κύπρο το πρόβλημα είναι η βελτίωση της κατάστασης πέρα από την αποδοχή των αρχών, δηλαδή στην εφαρμογή τους σε μια επίλυση του ζητήματος.
18. Τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην Ελλάδα είναι σαφή, θέλουμε να δούμε να σταθεροποιηθεί η δημοκρατία, να μειωθεί η ένταση στις ελληνο-τουρκικές σχέσεις και να ενισχυθεί η ασφάλεια αλλά και η οικονομική και πολιτική σχέση της Ελλάδας με τη Δύση. Ο Τζόν Φόστερ Ντουλες δήλωσε ότι η Ελλάδα “είναι ένα ψάρι γαντζωμένο στο αγκίστρι”, χωρίς καμία εναλλακτική λύση στην αμερικανική συμμαχία. Ακόμα και σήμερα η Ελλάδα δεν εχει καμία εύκολη εναλλακτική λύση και οι Σοβιετικοί κλίνουν σαφέστατα προς την Τουρκία και όχι την Ελλάδα. Αλλά οι σχέσεις ΗΠΑ-Ελλάδας μπορεί να έχουν καθοδικοί πορεία με την σκιά του Παπανδρέου ως υπενθύμιση για τους κινδύνους που μπορεί να ακολουθήσουν.
19. Στην παρούσα φάση δεν έχουμε καλύτερο άνθρωπο στην Ελλάδα από τον Καραμανλή… Παραμένει ακόμη ο ισχυρότερος ηγέτης αυτής της χώρας και ένας άνθρωπος που έχει πολλά κοινά με τους δικούς μας στόχους. Το πρόβλημα είναι πώς να το πάμε στην κατεύθυνση που θα θέλαμε να πάει. Ο πειρασμός είναι να το πιέσουμε αλλά με αυτόν τον τρόπο κινδυνεύουμε να του προκαλέσουμε αρνητικά συναισθήματα. Εξάλλου δεν υπάρχει απόδειξη ότι η πίεση θα λειτουργούσε. Είναι πεισματάρης και ενδιαφέρεται μόνο όταν υπάρχει κέρδος για τα ελληνικά συμφέροντα. Είναι γεγονός οτι τώρα ειναι αντιμέτωπος με μια αποτελεσματική αντιπολίτευση οπότε πρέπει να είμαστε προσεχτικοί.
20. Μπαίνουμε σε μια περίοδο στις σχέσεις μας με την Ελλάδα που θα μπορούσε να γίνει πιο περιπλοκή και πιο δύσκολη απ’οτι ηταν τα τελευταία τρία χρόνια. Από το 1974 έχουμε σκυψειι το κεφάλι με την ελπίδα οτι τα πράγματα θα βελτιωθούν – και έτσι κι έγινε. Τώρα, στον απόηχο της χούντας, υπάρχει κινητικότητα και αλλαγή. Απο την πλευρά μας απαιτείται η συνεχής προσπάθεια να καθησυχάσουμε τους Έλληνες σε όλα τα επίπεδα και να τους επιβεβαιώσουμε οτι δεν θυσιάζουμε τους προβληματισμούς τους για τα συμφέροντα μας.
[Οσο αφορά την Τουρκία] Η αμερικάνικη αμεροληψία στην περιοχή ειναι ξεκάθαρη για την Ουασινγκτον ωστοσο η εννοια αυτη ειναι δύσκολο να κατανοηθεί απο τους περισσότερους Έλληνες οι οποιοι πιστεύουν οτι εαν κάποιος δεν ειναι πλήρως μαζί τους τότε ειναι εναντίον τους. Με το νέο έτος εαν παραβλέψουμε αυτη την ατυχή αλλα πραγματική ελληνική τάση να βλέπει τα πραγματα μόνο άσπρα ή μαύρα τότε θα κάνουμε τα προβλήματα μας πιο δυσεπίλυτα.
Πρέπει να κάνουμε το “περιτύλιγμα” μας πιο ελκυστικό και να βρουμε αποτελεσματικούς τρόπους να πείσουμε τους Έλληνες οτι οι προσπάθειες μας θα προστατευσουν και θα ενισχύσουν τα εθνικά τους συμφέροντα. Να προσέξουμε, επίσης να μην αναζωπυρωθουν οι φλόγες του αντιαμερικανισμου και κάνουν πιο αδύναμη τη θέση του Καραμανλή στην προσπάθεια του να ωθήσει την χώρα του σε μια στενότερη σχέση με τη Δύση.