


Σήμερα, εκτιμάται ότι υπάρχουν περίπου 1,4 εκατομμύρια Έλληνες Μουσουλμάνοι παγκοσμίως, κυρίως απόγονοι Οθωμανικών εξισλαμισμών.
Ο εξισλαμισμός Ελλήνων συνδέεται κυρίως με την Οθωμανική Αυτοκρατορία (1453-1922), αν και υπήρξαν επαφές με το Ισλάμ από τον 9ο αιώνα.
Η περίοδος των 11 αιώνων καλύπτει την Ύστερη Βυζαντινή περίοδο, την Οθωμανική κυριαρχία και τη σύγχρονη εποχή.
Η Οθωμανική διοίκηση επέτρεπε τη διατήρηση χριστιανικών κοινοτήτων, αλλά υπήρχαν πιέσεις για μετατροπή μέσω φόρων, όπως το jizya, και πρακτικών όπως το παιδομάζωμα.
Παράγοντες εξισλαμισμού
Οι λόγοι μετατροπής περιλάμβαναν:
Φορολογικά Κίνητρα: Οι χριστιανοί πλήρωναν φόρους όπως το jizya, από τους οποίους απαλλάσσονταν οι Μουσουλμάνοι.
Παιδομάζωμα: Χριστιανικά παιδιά μετατρέπονταν σε Μουσουλμάνους για να υπηρετήσουν ως γενίτσαροι.
Κοινωνική Ανέλιξη: Η αλλαγή θρησκεύματος προσέφερε καλύτερες ευκαιρίες στη διοίκηση και τον στρατό.
Πίεση ή Βία: Σε περιόδους πολέμου, υπήρξαν εξαναγκαστικές μετατροπές.
Ειδικές Ομάδες Ελλήνων Μουσουλμάνων
Τουρκοκύπριοι στην Κύπρο
Οι Τουρκοκύπριοι αποτελούν μια σημαντική κοινότητα με ιστορία από την Οθωμανική κατάκτηση (1570-71).
Το 1878, οι Μουσουλμάνοι της Κύπρου ήταν περίπου 40.000, το ένα τρίτο του πληθυσμού των 120.000, με πολλούς να είναι «νεομουσουλμάνοι» Ελληνικής καταγωγής που μιλούσαν Ελληνικά.
Μια γενετική μελέτη του 2017 έδειξε ισχυρούς δεσμούς με τους Ελληνοκύπριους, υποδηλώνοντας κοινή καταγωγή. Σήμερα, ο πληθυσμός στην περιοχή που κατέχεται από Τουρκοκύπριους είναι περίπου 391.000.
Ελληνόφωνοι Μουσουλμάνοι σε Αθήνα και Πελοπόννησο
Πριν την Επανάσταση του 1821, υπήρχαν Ελληνόφωνοι Μουσουλμάνοι στην Πελοπόννησο και στην Αθήνα, απόγονοι Ελλήνων που εξισλαμίστηκαν κατά την Οθωμανική περίοδο.
Πολλοί εκτοπίστηκαν ή μετανάστευσαν κατά την Επανάσταση και τις πληθυσμιακές ανταλλαγές του 1923.
«Τουρκοέλληνες» στη Λιβύη και τη Συρία
Οι «Τουρκοέλληνες» είναι κυρίως Κρητικοί Μουσουλμάνοι Ελληνικής καταγωγής. Στη Λιβύη, μετανάστευσαν κατά και μετά την Οθωμανική περίοδο και συχνά αποκαλούνταν Τούρκοι λόγω θρησκείας. Στη Συρία, περίπου 8.000 Ελληνόφωνοι Μουσουλμάνοι Κρητικής καταγωγής ζουν στο Αλ-Χαμιντίγια.
Δεδομένα και Εκτιμήσεις
Η έλλειψη ακριβών ποσοστών οφείλεται στην πολυπλοκότητα της Οθωμανικής περιόδου και την έλλειψη δημογραφικών δεδομένων.
Αντοχή στον εξισλαμισμό
Η Ορθόδοξη Εκκλησία διαδραμάτισε κρίσιμο ρόλο στη διατήρηση της χριστιανικής ταυτότητας, ιδιαίτερα στην Ελλάδα. Οι πολιτισμικές επαφές με την Ευρώπη [Διαφωτισμός] ενίσχυσαν την αντίσταση.
Σύγχρονη Κατάσταση
Σήμερα, οι Έλληνες Μουσουλμάνοι ζουν κυρίως στη Θράκη, την Κωνσταντινούπολη και την Ανατολία, με περίπου 1,4 εκατομμύρια παγκοσμίως. Στη Λιβύη και τη Συρία, οι κοινότητες Κρητικής καταγωγής διατηρούν την Ελληνική γλώσσα.
Επώνυμοι Έλληνες Μουσουλμάνοι
Ακολουθεί μια λίστα με επώνυμους Έλληνες μουσουλμάνους, οι οποίοι είναι γνωστοί για τις συνεισφορές τους σε διάφορους τομείς, όπως η πολιτική, η τέχνη, η επιστήμη και η ιστορία. Οι πληροφορίες αντλήθηκαν από την αγγλική έκδοση της Wikipedia (Greek Muslims), καθώς η ελληνική έκδοση δεν περιλαμβάνει λεπτομερή λίστα επωνύμων.
Αλ-Χαζίνι (Al-Khazini): Επιστήμονας, αστρονόμος, φυσικός, βιολόγος, αλχημιστής, μαθηματικός και φιλόσοφος.
Ανδρέας Παλαιολόγος (Andreas Palaiologos): Τελευταίος γνωστός μέλος της βυζαντινής δυναστείας των Παλαιολόγων, που μεταστράφηκε στο Ισλάμ.
Ατίκ Σινάν (Atik Sinan): Οθωμανός αρχιτέκτονας, πιθανώς ελληνικής καταγωγής.
Μπαντρ αλ-Χαμμάμι (Badr al-Hammami): Γενικός διοικητής που υπηρέτησε τους Τουλουνίδες και τους Αββασίδες, ελληνικής καταγωγής.
Κάρλος Μαυρολέον (Carlos Mavroleon): Έλληνας μουσουλμάνος που έγινε ηγέτης των Αφγανών Μουτζαχεντίν.
Νταμάτ Χασάν Πασά (Damat Hasan Pasha): Μεγάλος Βεζίρης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ελληνικής καταγωγής.
Δαμιανός της Ταρσού (Damian of Tarsus): Βυζαντινός Έλληνας που μεταστράφηκε στο Ισλάμ και υπηρέτησε ως κυβερνήτης της Ταρσού.
Ντιάμς (Μελανί Γεωργιάδη) (Diam’s): Γαλλίδα ράπερ ελληνικής καταγωγής που μεταστράφηκε στο Ισλάμ.
Ζούκα αλ-Ρούμι (Dhuka al-Rumi): Βυζαντινός Έλληνας που υπηρέτησε ως κυβερνήτης της Αιγύπτου υπό τους Αββασίδες.
Εμετουλλάχ Ραμπία Γκιουλνούς Σουλτάν (Emetullah Rabia Gülnûş Sultan): Σύζυγος του Μωάμεθ Δ’ και μητέρα δύο σουλτάνων, ελληνικής καταγωγής από την Κρήτη.
Εβρένος (Evrenos): Οθωμανός στρατιωτικός ηγέτης, πιθανώς ελληνικής καταγωγής.
Γκαβχάρ αλ-Σικίλλι (Gawhar al-Siqilli): Στρατιωτικός ηγέτης των Φατιμιδών, ελληνικής καταγωγής από τη Σικελία.
Χαμζά Τζόρτζης (Hamza Tzortzis): Βρετανός ομιλητής και ερευνητής του Ισλαμισμού, ελληνικής καταγωγής.
Χαμζά Γιουσούφ (Hamza Yusuf): Αμερικανός δάσκαλος του Ισλαμισμού, ελληνικής καταγωγής.
Χαντάν Σουλτάν (Handan Sultan): Σύζυγος του Μωάμεθ Γ’ και μητέρα του Αχμέτ Α’, ελληνικής καταγωγής.
Χας Μουράτ Πασά (Hass Murad Pasha): Οθωμανός πολιτικός και στρατιωτικός ηγέτης, ελληνικής καταγωγής.
Ιμπραήμ Εδέμ Πασά (Ibrahim Edhem Pasha): Οθωμανός πολιτικός και Μεγάλος Βεζίρης, ελληνικής καταγωγής από τη Χίο.
Ιχτιγιάρ αλ-Ντιν Χασάν ιμπν Γκαφράς (Ikhtiyar al-Din Hasan ibn Ghafras): Υπουργός του Σελτζούκου Σουλτάνου, ελληνικής καταγωγής.
Ισάκ Πασά (İshak Pasha): Οθωμανός στρατιωτικός και πολιτικός, πιθανώς ελληνικής καταγωγής.
Ισμαήλ Σελίμ Πασά (Ismail Selim Pasha): Αιγυπτιακός στρατιωτικός ηγέτης, ελληνικής καταγωγής.
Τζαμίλα Κολοκοτρώνη (Jamilah Kolocotronis): Ελληνογερμανίδα συγγραφέας και ερευνήτρια, μουσουλμάνα.
Ιωάννης Τζελέπης Κομνηνός (John Tzelepes Komnenos): Βυζαντινός πρίγκιπας που μεταστράφηκε στο Ισλάμ.
Κόσε Μιχάλ (Köse Mihal): Οθωμανός στρατιωτικός ηγέτης, ελληνικής καταγωγής.
Κεσέμ Σουλτάν (Kösem Sultan): Σύζυγος του Αχμέτ Α’ και μητέρα τριών σουλτάνων, ελληνικής καταγωγής.
Λέων της Τριπόλεως (Leo of Tripoli): Ελληνικής καταγωγής πειρατής που υπηρέτησε τα αραβικά συμφέροντα.
Μαχφιρούζε Χατίτσε Σουλτάν (Mahfiruze Hatice Sultan): Σύζυγος του Αχμέτ Α’, ελληνικής καταγωγής.
Μαχμούτ Πασά Αγγελόβιτς (Mahmud Pasha Angelović): Οθωμανός πολιτικός και Μεγάλος Βεζίρης, ελληνικής καταγωγής.
Μεσίχ Πασά (Mesih Pasha): Οθωμανός πολιτικός και ναύαρχος, ελληνικής καταγωγής.
Μιμάρ Σινάν (Mimar Sinan): Διάσημος Οθωμανός αρχιτέκτονας, πιθανώς ελληνικής καταγωγής.
Μεχμέτ Σακίζλι (Mehmed Saqizli): Διοικητής της Τρίπολης, ελληνικής καταγωγής από τη Χίο.
Μοχάμεντ Χαζναντάρ (Mohammed Khaznadar): Τυνήσιος πολιτικός, ελληνικής καταγωγής.
Μουσταφά Χαζναντάρ (Γεώργιος Χαλκιάς Στραβελάκης), πρωθυπουργός Τυνησίας
Μουσταφά Χαζναντάρ (Mustapha Khaznadar): Πρωθυπουργός της Τυνησίας, ελληνικής καταγωγής.
Νάφι ιμπν αλ-Αζράκ (Nafi ibn al-Azraq): Ηγέτης των Χαριτζιτών, ελληνικής καταγωγής.
Ναργκίς (Narjis): Μητέρα του Μωάμεθ αλ-Μαχντί, ελληνικής καταγωγής.
Νιλούφερ Χατούν (Nilüfer Hatun): Σύζυγος του Ορχάν και μητέρα του Μουράτ Α’, ελληνικής καταγωγής.
Νούρ Φελέκ Καντινέφεντι (Nur Felek Kadinefendi): Σύζυγος του Ισμαήλ Πασά της Αιγύπτου, ελληνικής καταγωγής.
Οσμάν Σακίζλι (Osman Saqizli): Διοικητής της Τρίπολης, ελληνικής καταγωγής από τη Χίο.
Παργαλή Ιμπραήμ Πασά (Pargalı İbrahim Pasha): Μεγάλος Βεζίρης του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπή, ελληνικής καταγωγής.
Φώτιος (Εμιράτο της Κρήτης) (Photios): Βυζαντινός που μεταστράφηκε στον Ισλαμισμό και υπηρέτησε το Εμιράτο της Κρήτης.
Καράτις (Qaratis): Μητέρα του αλ-Μουτάσιμ, ελληνικής καταγωγής.
Ραγκίμπ Πασά (Raghib Pasha): Πρωθυπουργός της Αιγύπτου, ελληνικής καταγωγής.
Ρεσίντ Μεχμέτ Πασά (Reşid Mehmed Pasha): Οθωμανός πολιτικός, ελληνικής καταγωγής.
Ρουμ Μεχμέτ Πασά (Rum Mehmed Pasha): Μεγάλος Βεζίρης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ελληνικής καταγωγής.
Σαλίχα Σουλτάν (Saliha Sultan): Σύζυγος του Μουσταφά Β’ και μητέρα του Μαχμούτ Α’, ελληνικής καταγωγής.
Τουργκούτ Ρέις (Turgut Reis): Οθωμανός ναύαρχος και πειρατής, ελληνικής καταγωγής.
Γιακούτ αλ-Χαμαβί (Yaqut al-Hamawi): Βιογράφος και γεωγράφος, ελληνικής καταγωγής.
Γιακούτ αλ-Μουστασίμι (Yaqut al-Musta’simi): Καλλιγράφος και γραμματέας, ελληνικής καταγωγής.
Γιουσούφ Ισλάμ (Κατ Στίβενς) (Yusuf Islam): Διάσημος τραγουδιστής, ελληνικής καταγωγής από την Κύπρο.
Αυτή η λίστα είναι ενδεικτική. Η πλήρης λίστα επιφανών Ελλήνων μουσουλμάνων είναι πολύ μεγαλύτερη.
Ο εξισλαμισμός Ελλήνων ήταν πιο έντονος σε περιοχές υπό μακρά Οθωμανική κυριαρχία.
Οι Τουρκοκύπριοι, οι Ελληνόφωνοι Μουσουλμάνοι και οι «Τουρκοέλληνες» αποτελούν παραδείγματα αυτής της διαδικασίας.
Επώνυμοι Έλληνες Μουσουλμάνοι, όπως ο Μιμάρ Σινάν και η Κεσέμ Σουλτάν, διαδραμάτισαν σημαντικούς ρόλους στην ιστορία.